Cabdillaahi Darawal oo ku Baaqay in Talada Dalka Lagu Wareejiyo Labada Gole Baarlamaanka

“Nimankan Saaxiibaday sharaftoodu waxa ay ku jirtaa, in ay iscasilaaan, talada
dalkana ku wareeiyaan Golayaasha Baarlamaanka”

Hargeysa (XOL)- Md. Cabdilaahi Xuseen Iimaan (Darawal) oo hormuud u ah mucaaridka xisbiga UDUB dhexdiisa ayaa ku baaqay in hadii doorashdu Madaxtooyadu ku dhiciweydo wakhtiga loo mudeeyey ee 29-ka bisha March 2009,ay Madaxweynaha iyo ku-xigeenkiisu iscasilaan, isla markaana talada dalka ku wareejiyaan labada gole ee Baarlamaanka Somaliland si looga badbaado khilaaf siyaasadeed oo dhasha.
Md. Darawal oo u warramayey shalay Jamhuuriya iyo shabakadda wararka ee Ramaas News, ayaa isagoo daba jooga hadal Komishanka Doorashooyinku ku sheegeen in dib-u-dhac ku yimi waqtigii doorashada madaxtooyada waxa uu yidhi; “Waxaan doonayaa inaan in yar ka idhaahdo arrimahan taagan iminka ee wakhtigii xukuumadda ee la kordhiyayna uu hadda soo gebageboobay, iyadoo aan wax doorasho ah dalka ka dhicin, Komishinkuna caddeeyeen inaanay wakhtigeedii dhacayn. Horta waxaan idiin sheegayaa in aanay la yaab lahayn in la maqlo arrintaas, dadka caadiga ahna waxay u noqotay wax caadi ah. Haseyeeshee, nimankan saaxiibaday ah ee aan meesha kaga imi maanta sharaftooda iyo magacoodu wuxuu ku jiraa haddii ay in uun dhaxal ka tagayaan, dalkuna uu ku badbaadayaa, iyagoo iscasila oo yidhaahda mar haddii aan ku guuldarraysanay inaanu doorashadii qabano, waannu iscasilnay, talada dalkana labada Shirguddoon ee goleyaasha Baarlamaanka u dhiiba, haddii ay taas diidaan waxaan u arkaa uun niman doonaya inay xoog wax ku haystaan.”
Md. Darawal waxa uu Golaha Guurtida ku eedeeyay in markii nabadgelyadii dalku taabbogashay ay shaqadoodii ka dhigteen muddo kordhin iyo dastuur jabin joogta, “Waxyaabaha aan anigu la yaaban nahay Golihii Guurtida oo waddankan ilaa halgankii ilaa intii Somaliland jirtay waddankan hawlo badan oo dhaxalgal ah ka soo qabtay oo qiime ballaadhan ku lahaa dalkan ayaad moodaa markii nabadgelyadii iska sugnaatay oo ay taabbogashay inay u digo rogteen inay kordhin uun shaqadoodii noqotay, oo had iyo goor ay qodobka 83-aad ee dastuurka dalka xarafkiisa shanaad ay cuskadaan oo dastuurkeenna marka la akhriyo ku ah dastuur jabin dadka baddidiisu u arkaan, qodobkaasi wuxuu sheegayaa nabadgelyo-darro iyo aafooyin uun in lagu kordhin karo. Iyagu laakiin mar kasta ay shraciga si caadi ah u jabiyaan iyagoo sabab ka dhiganaya dawlad la’aan ayaanu ka cararaynaa.”
Waxa uu intaa ku daray oo yidhi; “Golaha Guurtidu waxay iloowsan yihiin inay dhiirrigelinayaan in sharciyadii dalka in la jabiyo, taas oo aad mooddo inay gaadhsiisay xukuumadda iminka oo saddex jeer oo hore loo kordhiyay, markii u horreysay ee la saaray meesha Madaxweynahan [Rayaale] ee marxuumkii Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal dhintay, waa la kordhiyay hal sanno ayaa lagu daray.
Doorashadii 2003-dii 82 maalmood ayay kordhiyeen, sannadkii 2007-kiina hal sanno ayey ku dareen, saddexduba waxay ahaayeen qayrul-dastuuri, sababtu waxaa weeye qodobka ay cuskadeen ma qeexayo waxay u cuskadeen, wuxuu qeexayaa nabadgelyo-darro iyo aafo midna ma jirin, balse iyagu waxay yidhaahdaan dal baanu badbaadinaynaa. Madaxweynuhu saxaafadda ayaabu ka yidhaahdaa si aan gabbasho lahayn, markii la yidhi, dastuurka ayaad jabisaa, dastuurka ma jabiyee qodobo aan micno lahayn ayaan iska il-duufaa, waayo wuxuu arkay in maalin walba qodob dastuuri ah la jabinayo oo Guurtidii sharci-dejinta ahayd ee la rabay inay sharciga ilaaliso ayaa jabinaysa. Ta kale waxay illowsan yihiin in xuquuq dad leeyahay ay ku tumanayaan bulshada Somaliland waxay xaq u leedahay shan sanno markay dhamaataba inay cid kale doortaan oo ay la xisaabtamaan, bulshadaas dhanna inay xuquudoodii dhaawaceen ma dareensana, waxaanay darreensanayn axsaabta mucaaridka ah ee dastuuriga ah ee shantaas sannadood u soo halgamaysay in xukuumadda kula tartamaan doorashashada, kuwaasna xuquuqdoodii way ku tumanayasaa.”
Waxa kale oo uu Guurtida ku tilmaamay kuwo aan dhuuxin xeerarka iyo qodobadda dastuurka dalka ee la xidhiidha muddaynta wakhtiga xukuumadda iyo qodobadda la xidhiidha la xisbaabtanka xukuumadda, isagoo arrintaas faahfaahinayeyna waxa uu yidhi; “Golaha Guurtida waxaan leeyahay waxaa la idiin arkaa cid badhna sharcigii akhriyaysa badhna duudsiyaysa, dadka xaq looguma leh nin saddex jeer loo korodhiyay oo xaq u lahaa inuu shan sannadood madaxweyne ahaado in la yidhaahdo mar kalena ha loo kordhiyo ummadda xaq looguma leh, axsaabta xaq looguma leh oo dalka xaq looguma leh. Laba sanno ayuu dalku doorasho u dal-dalnaa, dadkan waxay u baahan yihiin dawlad la doorto oo dhaqaajisa, waxaynu arkaynaa sicir-bararka, meeshad xumada ka jirta dalka.”
Cabdillaahi Xuseen Iimaan oo ka hadlayey dadka dhawaan laga dhacay lacagaha ku jiray mashruucii fashilmay ee Fadhi-ku0dhereg la magac-baxay, wuxuu yidhi; “Waxaynu arkaynaa dadkii oo xataa tuugtii dhacayso oo maanta inta lacagahoodii si been-been ah looga gurto cirka loo dirayo oo aad arkaysaan in Somaliland oo dhammi ku wareersan tahay oo qoysas dhan ku baaba’een, waxaynu arkaynaa dhallinyaradii oo baddaha ku dhamaatay oo wada tahriibtay, dee dadkaasi waxay u baahan yihiin dawlad la doorto oo wax u qabata.
Golaha Guurtidu ma xisbaad tamaan oo qiimayn ma sameeyaan, markay kordhiyaan ma dabo galaan, marka dambe ee ay doonayaan inay wax ku daraan qiimayn ma soo bandhigaan oo cid dambiga ma saaraan, ha ogaadeen markay maalin walba kordhinayaan inay nabadgelyadii xumaynayaan, waxa lagu wada joogaa waa sharciga.
Golaha Guurtidu waa inuu tixgeliyaa dhibaatada maanta dalka ka taagan, balse waa inaanu tixgelin koox yar oo ku fashilantay inay dalka doorasho ka qabato oo ay xilkoodii ka soo baxaan, dadkuna imika wuu darreensan yahay ee ha ogaadeen, waxaana loo arkaa gole u taagan oo u fadhiya inuu wax kordhiyo mooyaane aan wax kaleba qaban,” ayuu hadalkiisa ku soo gunaanaday Cabdillaahi Darawal.

Xigasho: Jamhuriya Online